İNSANCIK
PEPEE NEDEN KOCAKAFALIDIR?
Hiç düşündünüz mü? Neden çizgi film kahramanlarının, neredeyse tamamı koca kafalıdır?
Tweety, Caillou, Mickey Mouse, Zeytin, Casper, Şirinler, Maşa, Hello Kity, Sünger Bob, Temel Reis, Simpsonlar, Tazmanya Canavarı, Atom Karınca ve Pepee ve diğerleri?
Çünkü bunların izleyicilerinin kendileri de, algıları da koca kafalıdır da ondan :)) Hatta bilirsiniz, bazı ebeveynler çocuklarına 'kocafalı' derler. Bilmem neden...
Bu konuya kafayı taktım bir ara. Baktım kafayla ilgili kırktan fazla deyimimiz varmış deyimler sözlüğünde. Eş anlamlısı "baş" kelimesiyle de birleştirirsek daha da artar. Atasözlerini de eklersek ohooo?
Bebeklerin daha anne karnından itibaren dünyayla iletişim halinde oldukları artık sır değil. Bebekte fiziksel gelişimin baştan ayağa ve içten dışa doğru olduğunu da artık biliyoruz.
Doğum? İlk büyük travma. Anne karnında, aylarca ekmek elden su gölden yaşarken? İlk ışık, flaşlar ve popoya ilk şaplak?
Biraz daha yakından bakarsak?
Bebekler, doğarken emme ve tutma reflekslerine sahiptirler. Kontrole götürdüğünüzde doktor bebeğe iki parmağını uzattığında, yapışıp tutuverirler hemen.
Ayrıca ne bulurlarsa ağızlarına götürürler. Hiçbir şey bulamazlarsa ayaklarını sokarlar ağızlarına? Hatta Anadolu'da kaynanalar bu yüzden, kızarlar yeni anne olan gelinlerine?
- 'Geliin gelin' derler. Sen doyurmuyor musun bu çocuğu.
Oysa bebekler aç olmasalar da her bulduklarını ağızlarına götürürler. Bu dönemde bebeklerin haz ve öğrenme merkezleri ağızlarıdır. En ileri gelişim de, en gelişmiş bölgeleri olan kafalarındadır.
İşitme, görme ve tat alma duyuları biraz zayıftır; ama dokunma ve koklama duyuları çok güçlüdür.
Freud'un Psikoseksüel Gelişim Kuramı'na göre "oral", Erikson'un Psikososyal Gelişim Kuramı'na göre "temel güvene karşı güvensizlik" dönemindedirler.
'Seviliyor muyum' ve 'kabul ediliyor muyum' sorularının yanıtının peşindedir bebek. Dünyanın güvenilir bir yer olup olmadığını araştırır. "Temel güven"inin önemli oranda netleştiği dönemdedir. Sonraki yaşlarındaki pek çok gelişiminin de kaynağını oluşturur bu dönem.
Öğrenmenin temel kavramlarından olan "genelleme" çizgi filmlerde de geçerlidir. Çocukların gördükleri tüm dört ayaklılara kedi diyerek öğrenmeye başlama ilkesi izledikleri çizgi filmlerde de algılarını etkiler. Sonrasında öğrendiklerini ayırt etmeyi öğrenirler gerçi çok zaman?
Bebekler doğumlarından itibaren altı aya kadar kendilerini anneleriyle tek parça sanırlar. Sonra yavaş yavaş fiziksel olarak ayrı iki varlık olduklarını kabullenirler. 6. aydan sonra annelerinden fiziksel algı olarak ayrılsalar da; psikolojik olarak ayrılamazlar. Anneler bebeklerinin dünyayla ilgili algılarının spontane tercümanları olarak kalmaya devam ederler?
Annenin bütün bedenini tam ve gerçekçi olarak algılayamazlar. Nerdeyse yalnızca kafaya, başa, yani yüze odaklanırlar. Hep gözlerine bakarlar annelerinin. Algıları neredeyse yalnızca kocaman gördükleri yüzle sınırlıdır. Annenin gülümsemesi, gözlerini pörtletmesi, dişlerini sıkması, özellikle nidaları ve ses tonu çok önemlidir. Gözlerini kırpmadan izlerler annelerini ve çevrelerini. Annenin korktuğundan korkup annenin hoşlandıklarından hoşlanırlar.
Öğrenme psikolojisinde gördüğümüz birçok konunun kaynağını aradığımızda hep bu dönemde buluruz kendimizi. Öğrenmeye açık olmak ya da öğrenmeye kendini kapatmak?
Tırnak yemek, parmak emmek, çok konuşmak ve ağız bölgesiyle ilgili neredeyse tüm davranışların kökeni?
Japonların güzel yaş almışları, eşleriyle el ele tutuşup Ayasofya'ya, Sultanahmet'e gelip fotoğraf çekerler. Bizim Anadolu kültürümüzde ise analarımız, babalarımız kapı önlerinde durup çocuklarını beklerler hep. Gözleri yollardadır...
Kendi çocukluklarında tam alamamışlardır 'seviliyor muyum, kabul ediliyor muyum?' sorusunun yanıtını. Ararlar bir ömür boyu. Çocukları üzerinden sevildiklerini ve sayıldıklarını (kabul edildiklerini) hissetmeye çalışırlar. Bir koca ömrün açığını kapatmaya çalışırlar?
İnsan doğası acımasızdır. Bebeklik, çocukluk, gençlik, orta yaş?
Yaşanmayan her dönem muhakkak hesap sorar bizden.
Gökhan TEKİN